​I. NHỮNG THÔNG TIN CƠ BẢN CẦN TÌM HIỂU TRƯỚC KHI THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP

Thành lập doanh nghiệp là bước khởi đầu, tạo tập công cụ để thực hiện một ý tưởng kinh doanh. Để đảm bảo cho doanh nghiệp sau khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoạt động có hiệu quả và an toàn, trước tiên, người thành lập doanh nghiệp cần lưu ý tìm hiểu những thông tin cơ bản sau:

1. Loại hình doanh nghiệp nào là phù hợp.

2. Lựa chọn mô hình tổ chức quản lý.

3. Lưa chọn tên doanh nghiệp như thế nào.

4. Quy trình đăng ký thành lập doanh nghiệp ra sao.

Để tìm hiểu những nội dung này, người thành lập phải nghiên cứu quy định của Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư và các văn bản hướng dẫn có liên quan. Ngoài ra, người thành lập doanh nghiệp có thể truy cập, tham khảo thông tin về đăng ký doanh nghiệp trên Cổng thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia về đăng ký doanh nghiệp tại địa chỉ: http://www.dangkykinhdoanh.gov.vn.

II. KHÁI NIỆM VÀ MỘT SỐ LƯU Ý VỀ CÁC LOẠI HÌNH DOANH NGHIỆP

1. Doanh nghiệp tư nhân

Doanh nghiệp tư nhân là một loại hình doanh nghiệp được thành lập theo quy định của Luật Doanh nghiệp, do một cá nhân làm chủ và tự chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt động của doanh nghiệp. 

- Doanh nghiệp tư nhân không có tư cách pháp nhân.

- Doanh nghiệp tư nhân không được phát hành bất kỳ loại chứng khoán nào.

- Mỗi cá nhân chỉ được quyền thành lập một doanh nghiệp tư nhân, không được đồng thời là chủ hộ kinh doanh, thành viên công ty hợp danh.

- Doanh nghiệp tư nhân không được quyền góp vốn thành lập hoặc mua cổ phần, phần vốn góp trong công ty TNHH, công ty hợp danh, công ty cổ phần.

2. Công ty trách nhiệm hữu hạn

2.1. Công ty TNHH một thành viên

Công ty TNHH một thành viên là một loại hình doanh nghiệp được thành lập theo quy định của Luật Doanh nghiệp, có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp và có các đặc điểm sau:

- Chủ sở hữu là một tổ chức hoặc một cá nhân;

- Tài sản chủ sở hữu tách biệt với tài sản của công ty. Chủ sở hữu công ty chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của doanh nghiệp trong phạm vi số vốn điều lệ công ty;

- Công ty TNHH một thành viên không được quyền phát hành cổ phần;

- Vốn điều lệ của Công ty TNHH một thành viên tại thời điểm đăng ký doanh nghiệp là tổng giá trị tài sản do chủ sở hữu cam kết góp và ghi trong điều lệ công ty.

2.2. Công ty TNHH hai thành viên trở lên

Công ty TNHH hai thành viên trở lên là một loại hình doanh nghiệp được thành lập theo quy định của Luật Doanh nghiệp, có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp và có các đặc điểm sau:

- Thành viên có thể là tổ chức, cá nhân; số lượng thành viên không quá 50 thành viên;

- Thành viên chịu trách về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của doanh nghiệp trong phạm vi số vốn đã góp vào doanh nghiệp; trừ trương hợp quy định tại khoản 4 Điều 47 Luật Doanh nghiệp;

- Phần vốn góp của thành viên chỉ được quyền chuyển nhượng theo quy định tại các điều 51, 52 và 53 của Luật Doanh nghiệp.

- Công ty TNHH hai thành viên trở lên không được phát hành cổ phần

3. Công ty cổ phần

Công ty cổ phần là một loại hình doanh nghiệp được thành lập theo quy định của Luật Doanh nghiệp, có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp và có các đặc điểm sau:

- Vốn điều lệ được chia thành nhiều phần bằng nhau gọi là cổ phần;

- Cổ đông sở hữu cổ phần có thể là tổ chức, cá nhân; số lượng cổ đông tối thiểu là 03 và không hạn chế số lượng tối đa;

- Cổ đông chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của doanh nghiệp trong phạm vi số vốn đã góp vào doanh nghiệp;

- Cổ đông có quyền tự do chuyển nhượng cổ phần của mình cho người khác, trừ trương hợp quy định tại Khoản 3 điều 120 và Khoản 1 Điều 127 Luật Doanh nghiệp;

- Công ty cổ phần có quyền phát hành các loại cổ phần để huy động vốn.

4. Công ty hợp danh

Công ty hợp danh là một loại hình doanh nghiệp được thành lập theo quy định của Luật Doanh nghiệp, có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp và có các đặc điểm sau:

- Thành viên hợp danh phải là cá nhân, chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về các nghĩa vụ của công ty. Công ty hợp danh phải có ít nhất 02 thành viên là chủ sở hữu chung của công ty, cùng nhau kinh doanh dưới một tên chung. Ngoài các thành viên hợp danh, công ty có thể có thêm thành viên góp vốn. Thành viên góp vốn có thể là tổ chức, cá nhân.

- Thành viên góp vốn chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ của công ty trong phạm vi số vốn đã góp vào công ty.

- Công ty hợp danh không được phát hành bất kỳ loại chứng khoán nào.

III. ƯU ĐIỂM CỦA TỪNG LOẠI HÌNH DOANH NGHIỆP

1. Doanh nghiệp tư nhân

Chủ doanh nghiệp tư nhân có toàn bộ quyền quyết định đối với tất cả các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, việc sử dụng lợi nhuận sau khi đã hoàn thành nghĩa vụ thuế và thực hiện các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật.

2. Công ty trách nhiệm hữu hạn

2.1. Công ty TNHH một thành viên

- Công ty TNHH một thành viên có tư cách pháp nhân;

- Tài sản của chủ sở hữu công ty tách biệt rõ ràng với tài sản công ty;

- Chủ sở hữu công ty chịu trách nhiệm hữu hạn tương ứng với phần vốn góp cam kết góp vào doanh nghiệp;

- Chủ sở hữu có quyền quyết định việc sử dụng lợi nhuận sau khi đã hoàn thành nghĩa vụ thuế và thực hiện các nghĩa vụ tài chính khác theo quy định của pháp luật.

- Chủ sở hữu công ty có quyền chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ vốn điều lệ của công ty cho tổ chức, cá nhân khác.

- Chủ sở hữu có quyền thu hồi lại toàn bộ giá trị tài sản của công ty sau khi công ty hoàn thành giải thể hoặc phá sản.

2.2. Công ty TNHH hai thành viên trở lên

- Công ty TNHH hai thành viên có tư cách pháp nhân;

- Tài sản của thành viên tách biệt rõ ràng với tài sản công ty;

- Thành viên chỉ chịu trách nhiệm hữu hạn tương ứng với phần vốn góp cam kết góp vào doanh nghiệp;

-  Chế độ chuyển nhượng vốn được điều chỉnh chặt chẽ nên nhà đầu tư dễ dàng kiểm soát được việc thay đổi thành viên công ty, hạn chế sự thâm nhập của người tổ chức, cá nhân khác vào công ty.

3. Công ty cổ phần

- Được phát hành cổ phần để huy động vốn của các nhà đầu tư thuộc mọi thành phần kinh tế;

- Có cấu trúc vốn đa dạng, phù hợp với yêu cầu phát triển và yêu cầu quản lý của công ty;

- Cổ đông của công ty cổ phần được thực hiện các quyền của chủ sở hữu thông qua Đại hội đồng cổ đông;

- Các cổ đông chỉ chịu trách nhiệm hữu hạn tương ứng với số cổ phần sở hữu tại công ty;

- Quy mô hoạt động lớn với khả năng mở rộng kinh doanh thuận lợi thông qua huy động vốn cổ phần.

- Việc chuyển nhượng vốn trong Công ty cổ phần là tương đối dễ dàng, do vậy phạm vi đối tượng được tham gia công ty cổ phần là rất rộng, ngay cả các cán bộ, công chức cũng có quyền mua cổ phiếu của Công ty cổ phần.

4. Công ty hợp danh

- Công ty hợp danh kết hợp được uy tín cá nhân của nhiều người. 

- Do chế độ liên đới chịu trách nhiệm vô hạn của các thành viên hợp danh nên thuận lợi trong việc tạo được sự tin cậy của các đối tác kinh doanh.

- Thành viên hợp danh được nhân danh công ty tiến hành hoạt động kinh doanh các ngành, nghề kinh doanh của công ty; đàm phán và ký kết hợp đồng, thỏa thuận hoặc giao ước với những điều kiện mà thành viên hợp danh đó cho là có lợi nhất cho công ty; được sử dụng con dấu, tài sản của công ty để hoạt động kinh doanh các ngành, nghề kinh doanh của công ty;

-  Việc điều hành quản lý công ty không quá phức tạp do số lượng các thành viên ít và là những người có uy tín, tuyệt đối tin tưởng nhau.