1. Lịch sử và ý nghĩa Ngày Quốc tế Lao động 1/5
Từ nửa cuối thế kỷ XIX,
chủ nghĩa tư bản bước sang giai đoạn độc quyền, sản xuất công nghiệp tăng
nhanh; ở một số nước như Anh, Pháp, Đức, Mỹ...phát triển mạnh mẽ. Cùng với
những bước tiến của nền kinh tế tư bản, giai cấp tư sản tăng cường bóc lột và
bần cùng hóa công nhân lao động; mâu thuẫn giai cấp ngày càng sâu sắc, dẫn đến nhiều
cuộc đấu tranh giữa giai cấp vô sản với giai cấp tư sản diễn ra với quy mô ngày
càng lớn.
Trong cuộc đấu tranh đó,
vấn đề thời gian lao động có ý nghĩa quan trọng. Ngay sau khi thành lập Quốc tế
I năm 1864, C.Mác coi việc rút ngắn thời gian lao động là một nhiệm vụ đấu
tranh của giai cấp vô sản. Tại Đại hội lần thứ nhất của Quốc tế I họp tại
Gieneve (Thụy Sĩ) tháng 9/1866, vấn đề đấu tranh đòi ngày làm việc 8 giờ được
coi là nhiệm vụ quan trọng. Khẩu hiệu “Ngày làm 8 giờ” sớm xuất hiện ở một số
nơi của nước Anh - nước có nền công nghiệp phát triển sớm nhất thế giới. Yêu
sách này dần lan sang các nước khác.
Nước Mỹ, từ một quốc gia
có nền kinh tế lạc hậu, phụ thuộc vào châu Âu, đã mở rộng sản suất, nhanh chóng
phát triển trở thành nước công nghiệp hàng đầu thế giới. Thành phố Chi-ca-gô
trở thành trung tâm thương nghiệp của Mỹ. Nước Mỹ lao vào cuộc chạy đua cạnh
tranh tư bản quyết liệt. Các guồng máy chạy hết công suất suốt ngày đêm, hàng
vạn công nhân bị bắt buộc làm việc mỗi ngày từ 14 - 18 giờ, phụ nữ quần quật
lao động không kém gì nam giới, nhưng đồng lương chỉ bằng 1/2 nam giới và suốt
tuần không có ngày nghỉ; trẻ em phải làm việc 12 giờ/ngày.
Ngày 1/5/1886, tại thành
phố Chi-ca-gô (Mỹ), hưởng ứng lời kêu gọi của “Liên đoàn lao động Mỹ”,
hàng chục ngàn công nhân toàn thành phố tiến hành bãi công, tổ chức mít tinh và
biểu tình trên đường phố (40 ngày không đến nhà máy làm việc). Khẩu
hiệu “Ngày làm việc 8 giờ” trở thành tiếng nói chung của giai cấp công nhân,
chính quyền tư sản rơi vào thế bị động. Cuộc đấu tranh vì mục tiêu dân sinh,
dân chủ, vì sự tiến bộ xã hội bị đàn áp đẫm máu, song đã tạo được sự hưởng ứng,
ủng hộ mạnh mẽ của công nhân khắp nước Mỹ lên tiếng ủng hộ yêu sách của công
nhân Chi-ca-gô. Công nhân Pháp, Ý, Tây Ban Nha, Hà Lan…tổ chức nhiều cuộc mít
tinh bày tỏ sự đồng tình với công nhân Mỹ.
Để ghi nhận những thành
quả của phong trào công nhân các nước, ngay trong Đại hội thành lập Quốc tế thứ
II, được triệu tập ngày 14/7/1889, các đại biểu của giai cấp công nhân đã thông
qua Nghị quyết lấy ngày 1/5 làm ngày đoàn kết đấu tranh của công nhân lao động
trên toàn thế giới. Từ đó ngày 1/5 trở thành ngày Quốc tế Lao động.
Thực hiện Nghị quyết của
Quốc tế thứ II, ngày 1/5/1890 lần đầu tiên, Ngày Quốc tế Lao động được kỷ niệm
với quy mô thế giới. Công nhân ở các nước Mỹ, Canada, Pháp, Đức, Áo, Đan Mạch,
Bỉ, Thụy Điển, Hà Lan, Ý và nhiều nước khác tiến hành bãi công, mít tinh, xuống
đường biểu tình mang theo biểu ngữ “Ngày làm 8 giờ”, “Vô sản tất cả các
nước đoàn kết lại”.
Ngày Quốc tế Lao động 1/5
đã trở thành ngày Lễ tại nhiều quốc gia trên thế giới, dành để tôn vinh lao
động và gây dựng đoàn kết lao động trên thế giới; là ngày hội của giai cấp công
nhân và nhân dân lao động trên toàn thế giới, ngày đoàn kết giai cấp công nhân
và các dân tộc bị áp bức trên thế giới trong cuộc đấu tranh vì hòa bình, độc
lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
2. Hoạt dộng hưởng ứng Ngày Quốc tế Lao động 1/5 tại Việt nam
Từ những năm đầu của thế
kỷ XX, đồng chí Nguyễn Ái Quốc (Chủ tịch Hồ Chí Minh) đã truyền bá chủ nghĩa
Mác – Lê-nin vào Việt Nam, giúp công nhân lao động Việt Nam hiểu rõ phong trào
cộng sản, công nhân, công đoàn thế giới, nhất là về Cách mạng Tháng Mười Nga và
Ngày Quốc tế Lao động 1/5. Ngày 1/5/1925, công nhân Chợ Lớn, công nhân đường
sắt Dĩ An và công nhân Đà Nẵng biểu tình bày tỏ ý chí bảo vệ Liên bang Xô -
Viết.
Tháng 2/1930, Đảng Cộng
sản Việt Nam ra đời. Ngay trong Cương lĩnh đầu tiên, Đảng xác định vai trò, sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam là giai cấp lãnh đạo cách mạng,
nòng cốt trong khối liên minh công - nông. Phong trào đấu tranh ngày 1/5/1930
đã mở đầu cho cao trào cách mạng 1930 - 1931. Lần đầu tiên dưới sự lãnh đạo của
Đảng và hướng dẫn, vận động của Công hội đỏ, công nhân cùng nông dân mít tinh
biểu tình kỷ niệm Ngày Quốc tế Lao động 1/5, đấu tranh đòi quyền lợi, bày tỏ
tình đoàn kết với công nhân lao động thế giới.
Ngày 18/2/1946, Hồ Chủ
tịch ký Sắc lệnh số 22c quy định ngày 1/5 là một trong những ngày lễ chính thức
của nước ta. Ngày 29/4/1946, Hồ Chủ tịch ký Sắc lệnh số 56 quy định công nhân
được hưởng lương ngày nghỉ lễ Quốc tế Lao động 1/5. Ngày 1/5/1946, lần đầu tiên
trong lịch sử nước ta, Ngày Quốc tế Lao động 1/5 được tổ chức kỷ niệm trọng thể
tại Hà Nội, với sự tham dự của 20 vạn nhân dân lao động. Từ đó, Ngày Quốc tế Lao
động (1/5) hằng năm là một trong những ngày lễ lớn của đất nước, ngày hội của giai
cấp công nhân và nhân dân lao động Việt Nam.
Ngày 1/5/1951, trong lời
kêu gọi nhân ngày Quốc tế Lao động, Bác Hồ xác định “Trọng tâm thi đua là:
Quân đội thi đua giết giặc lập công. Công nhân thi đua tăng gia sản xuất.
Nông dân thi đua sản xuất lương thực. Trí thức thi đua sáng tác, phát minh. Cán
bộ thi đua cần, kiệm, liêm, chính. Toàn dân thi đua tích cực tham gia kháng
chiến”. Ngày 1/5/1958, Bác đưa ra “Lời kêu gọi nhân Ngày Quốc tế Lao động”
khẳng định: “Hôm nay, cùng với nhân dân lao động toàn thế giới, chúng
ta nhiệt liệt chào mừng Ngày 1/5 trong lòng đầy tin tưởng và phấn khởi quyết
tâm vượt mọi khó khăn, tiến lên làm tròn những nhiệm vụ mới...”. Ngày 1/5/1964,
nhân Ngày Quốc tế Lao động, Bác gửi điện khen ngợi thanh niên trên công trường
khôi phục đường sắt Thanh Hoá - Vinh, trong đó có việc xây lại Cầu Hàm Rồng.
Kể từ sau năm 1975, kỷ
niệm Ngày Quốc tế Lao động 1/5 ở Việt Nam ngày càng có ý nghĩa khi toàn
Đảng, toàn dân, toàn quân ta kỷ niệm Ngày Chiến thắng 30/4. Đây là dịp
giai cấp công nhân và nhân dân lao động cả nước ôn lại truyền thống đấu tranh
chống ngoại xâm; sôi nổi hưởng ứng các phong trào thi đua yêu nước để bày tỏ
lòng tưởng nhớ, biết ơn sâu sắc với Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ vĩ
đại của dân tộc ta. Người đã có công lao rất to lớn giúp nhân dân ta ý
thức được ý nghĩa lịch sử và tác động của việc kỷ niệm Ngày Quốc tế Lao động
1/5, từ đó càng thêm quyết tâm đi theo con đường cách mạng do Đảng và Bác
kính yêu đã lựa chọn, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa.
Văn phòng Sở